آنچه باید در مورد فلج بل بدانید

در این مقاله در زمینه موارد زیر اطلاعات مفیدی دریافت خواهید کرد :
.فلج بل چیست؟
.علائم و نشانه های فلج بلز کدام اند ؟ 
.علت ایجاد این فلج محیطی چیست؟
.چگونه این اختلال عصب صورت تشخیص داده می شود ؟ 
.روش های درمان فلج عصب صورت چیست؟

فلج بل

فلج بل که ممکن است در برخی منابع فارسی با نام فلج بلز رویت شود، وضعیتی است که طی آن عضلات یک طرف صورت دچار ضعف یا عدم تحرک موقت می‌شوند. گرچه این بیماری فلج صورت  در بسیاری از افراد به طور خود به خود و طی ۹ ماه درمان می‌گردد، با این وجود اگر علائم زیر را دارید، بهتر است برای معاینه حضوری به پزشک متخصص گوش حلق و بینی ،اقدام کنید:

• ضعف یا فلج کامل در یک طرف صورت که طی ۲ روز اخیر و به سرعت ایجاد شده باشد.
• افتادگی پلک یا یک سمت دهان
• خشکی دهان
• از دست دادن حس چشایی
• تغییر حالت در چشم‌ها مانند خشکی بیش از حد، یا ایجاد بیش از حد اشک

فلج بل چیست؟

فلج بل نوعی فلج موقت صورت است که در اثر آسیب یا ضربه شدید به اعصاب صورت ایجاد می‌شود. عصب صورت که با نام عصب ۷ ام جمجمه نیز شناخته می‌شود، از طریق مسیری باریک و استخوانی (به نام کانال فالوپی) در جمجمه و زیر گوش، به عضلات هر طرف صورت کشیده شده است. این عصب در بیشتر مسیر خود، به وسیله این حفاظ استخوانی محصور شده است.

عضلات هر سمت از صورت فرد، به وسیله یک عصب که در همان سمت جای گرفته است، کنترل می‌شود. وظایف این عصب به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم شده است:

• کنترل عضلات صورت
  • کنترل پلک‌ها
  • کنترل عضلات اطراف چشم
  • کنترل عضلات اطراف دهان
  • کنترل عضلاتی که حالت چهره را ایجاد می‌کنند.
• تحریکات عصبی سه مورد زیر
  • غدد اشکی
  • غدد بزاقی
  • کنترل عضلات استخوانچه های گوش میانی استاپدیوس به جای استاپ ها
• کنترل اعصاب چشایی زبان

هنگامی که فلج بل(نوریت فاشیال) اتفاق می‌افتد، عملکرد عصب صورت مختل می‌شود و این اتفاق باعث ایجاد وقفه در پیام‌هایی می‌شود که مغز به عضلات صورت می‎فرستد. این وقفه باعث ضعف یا فلج صورت می‌شود.

علت انتخاب نام فلج بل(بلز) برای این بیماری، آن است که ارتباط میان این وضعیت و اعصاب صورت در قرن ۱۹ توسط جراح اسکاتلندی به نام چارلز بل کشف شده است. این وضعیت آسیب عصب صورت که هیچ ارتباطی با سکته مغزی ندارد، یکی از اصلی ترین دلایل فلج صورت است. نکته دیگری که می‌توان در مورد بیماری بلز پالسی به آن اشاره کرد، آن است که فلج بل به طور معمول تنها در یک سمت صورت رخ داده ولی به ندرت ممکن است در هر دو سمت صورت رویت شود.

علائم فلج بل چیست؟

از آنجا که عصب صورت عملکردهای بسیاری داشته و بسیار پیچیده است، آسیب دیدن عصب یا اختلال در عملکرد آن می‌تواند مشکلات زیادی را به دنبال داشته باشد. علائم فلج بل می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و از نظر شدت نیز از ضعف خفیف تا فلج کامل متغیر باشد. این علائم ممکن است شامل پیچ خوردگی، ضعف یا فلج در یک یا به ندرت در هر دو طرف صورت باشد. علائم دیگر این اختلال عصبی و ضعف ناگهانی عضلات صورت ،ممکن است شامل افتادگی پلک و گوشه دهان، افتادگی چشم، خشکی چشم یا دهان، اختلال در حس چشایی و خیس شدن بیش از حد در یک چشم باشد. اغلب این نشانه ها که معمولاً به طور ناگهانی شروع می‌شوند و در طی ۴۸ ساعت به اوج خود می‌رسند، منجر به تغییر حالت قابل توجه صورت خواهند شد.

علل به وجود آمدن بلز پالسی چیست؟

فلج بل زمانی اتفاق می‌افتد که عصبی که ماهیچه‌های صورت را کنترل می‌کند، متورم، ملتهب و یا فشرده شود و در نتیجه این اتفاق‌ها ضعف یا فلج صورت ایجاد می‌شود. البته علت صد در صدی این مشکل ناشناخته است.

اکثر دانشمندان معتقدند که یک عفونت ویروسی مانند مننژیت ویروسی یا ویروس شایع تبخال باعث ایجاد این اختلال عضلات چهره می‌شود. آنها معتقدند که عصب صورت در واکنش به عفونت متورم شده و ملتهب می‌شود. این التهاب باعث ایجاد فشار در کانال فالوپی شده و منجر به ایسکمی (محدودیت رسیدن خون و اکسیژن به سلول‌های عصبی) می‌شود. در بعضی موارد خفیف (که بهبودی سریع است)، فقط به غلاف میلین عصب آسیب وارد می‌شود. غلاف میلین پوششی از جنس چربی است که از اعصاب و ارتباط آن ها با مغز محافظت می کند.

این فلج محیطی همچنین ممکن است با آنفلوانزا یا بیماری‌هایی مانند آنفولانزا، زکام، سردرد‌های مزمن، عفونت مزمن گوش میانی، فشار خون بالا، دیابت، سارکوئیدوز، تومورها، بیماری لایم و مشکلاتی مانند شکستگی جمجمه یا آسیب دیدگی صورت مرتبط باشد.

چگونه فلج بلز تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص فلج بل بر اساس مشاهدات بالینی از جمله تغییر ظاهر طبیعی صورت و عدم توانایی در حرکت عضلات در قسمت آسیب دیده و با رد سایر علل احتمالی فلج صورت انجام می‌شود. هیچ تست آزمایشگاهی خاصی برای تأیید تشخیص این اختلال (فلج محیطی بلز ) وجود ندارد.

در روند تشخیص این بیماری به طور کلی، شما از نظر ضعف بخش فوقانی و تحتانی صورت مورد بررسی قرار خواهید گرفت. در بیشتر موارد این ضعف به یک طرف صورت محدود می‌شود و یا گاهی اوقات به تنهایی در پیشانی، پلک یا دهان اتفاق می‌افتد. در این روند از تستی به نام الکترومیوگرافی (EMG) استفاده می‌شود، که می‌تواند وجود آسیب عصبی را تأیید کند و شدت و میزان درگیری عصب را مشخص نمایند. انجام آزمایش خون گاهی اوقات می‌تواند در تشخیص سایر مشکلات همزمان مانند دیابت و برخی از عفونت‌ها مفید باشد. تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) می‌تواند سایر دلایل ساختاری ایجاد فشار بر عصب صورت را روشن سازد.

فلج بل چگونه درمان می‌شود؟

روند فلج بل در هر فرد متفاوت است. برخی از موارد خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند زیرا این علائم معمولاً طی ۲ هفته به صورت خود به خود فروکش می‌کنند. این در حالی است که برای دیگر افراد، درمان ممکن است شامل داروها و سایر گزینه‌های درمانی باشد. اگر یک علت آشکار باعث فلج عضلات صورت شود (به عنوان مثال عفونت)، درمان آن علت می‌تواند مفید واقع شود.

مطالعات اخیر نشان داده است که استروئیدهایی مانند پردنیزون (که برای کاهش التهاب و تورم استفاده می‌شود) در درمان فلج بلز موثر هستند. داروهای دیگری مانند آسیکلوویر (که برای مقابله با عفونت‌های تبخال ویروسی استفاده می‌شود) نیز ممکن است در کوتاه شدن دوره بیماری سودمند باشد. مسکن‌هایی مانند آسپرین، استامینوفن یا ایبوپروفن ممکن است درد را تسکین دهند. به دلیل تداخلات دارویی احتمالی، افرادی که داروهای بدون نسخه مصرف می‌کنند، همیشه باید قبل از مصرف داروهای بدون نسخه، این مورد را با همکاران ما در میان بگذارند.

یکی دیگر از نکات مهم در درمان این بیماری، محافظت از چشم است. فلج بل می‌تواند توانایی بر هم خوردن طبیعی پلک را از بین برده و چشم را در معرض تحریک و خشک شدن قرار دهد. بنابراین، مرطوب نگه داشتن چشم و محافظت ازآن در مقابل آلودگی و آسیب دیدگی، به خصوص در هنگام خواب، اهمیت بسیار بالایی دارد. استفاده از قطرات چشم مانند اشک‌های مصنوعی یا پمادهای چشم یا ژلها و چشم بندها برای این مورد مؤثر هستند.

استفاده از سایر روشهای درمانی مانند فیزیوتراپی، ماساژ صورت یا طب سوزنی ممکن است پیشرفت اندکی در عملکرد عصب صورت و کاهش درد ایجاد کند.

به طور کلی، استفاده از جراحی رفع فشار از روی عصب برای فلج محیطی نوریت فاشیال  بحث برانگیز است و بندرت توصیه می‌شود. در موارد نادر، ممکن است برای کاهش ناهنجاری‌ها و اصلاح برخی از آسیب‌ها مانند بسته نشدن کامل یا لبخند کج، نیاز به جراحی زیبایی و یا ترمیمی باشد.

نکات پایانی

چناچه با چنین وضعیتی مواجه شدید، بهتر است برای کشف علت و دلایل احتمالی دیگر و همچنین علت به وجود آورنده این مشکل نظیر بیماری‌های زمینه ای به صورت حضوری برای ویزیت و ادامه روند درمانی به پزشک حاذق  مراجعه کنید. فلج بل بیماری چندان خطرناکی نیست، با این وجود مانند هر بیماری دیگری، برای جلوگیری از تشدید و عوارض جانبی احتمالی نیاز به درمان خواهد داشت. دکتر مریم یعقوبی به عنوان یکی از بهترین پزشکان متخصص گوش حلق و بینی در تهران شما را در تشخیص هر چه سریعتر این بیماری یاری می دهند.

منبع:

https://www.ninds.nih.gov/disorders/patient-caregiver-education/fact-sheets/bells-palsy-fact-sheet

https://www.nhs.uk/conditions/bells-palsy/